Майк Тайсон: Манайх 100 гаруй тагтаатай

 Төмөр хочит Майк Тайсон мэргэжлийн боксын хүнд жингийн аварга. Маш олон тэмцээнд агуу ялалт байгуулж байсан тэрбээр манай өнөөдрийн зочны сэнтийд заларч байна.  

“ЦАХИЛГААН” БОЛТ: ЗАРИМДАА ДҮРЭМ ЗӨРЧМӨӨР САНАГДДАГ

Ямайкийн ойрын зайн гүйгч, олимпийн гурван алтан медальтай тамирчин Усайн Сент Лео Болт аль хэдийнэ дэлхийг алмайруулсан жинхэнэ алдартан болжээ. Тэр бол нэг олимпод дэлхийн гурван дээд амжилт тогтоосон анхны хүн. Бас 100, 200 метрийн гүйлтэд олимп, дэлхийн аварга цолыг зэрэг эзэмшиж байгаа цор ганц тамирчин. У.Болт одоо зөвхөн өөрийнхөө амжилтыг эвдэх л гэж гүйдэг гээд хэлчихэж болно. Пирс Морганы энэ удаагийн зочин “Цахилгаан” Болт юм. 

 

Амьдрал цэгээс хязгааргүй алсрах гурван зураас

Манай сонин “Ринг” хэмээх сонирхолтой булантай байв. Өөр өөр байр суурьтай зочид үзэл бодлоор тулалдах ярилцлагын ринг бидэнд аливаа зүйлийг эргэцүүлэхэд дөхөм болдог байв. Тиймээс одоо “Ринг” булангаа сэргээн, мэргэн уншигч танд хүргэж байна. Ярилцлагын рингэнд “супернэгдэлчин” Ч.Эрдэнэ, түүхийн ухааны профессор Н.Нагаанбуу, “Цаглашгүй гэрэлт” шүтээн урлалын төвийн тэргүүн, бурхан урлаач Д.Ухаанзаяа нар хүрэлцэн ирлээ. Тэдний “тулаан” маш хүлээцтэй, тогтуун өрнөснийг дурдалгүй өнгөрч болохгүй. Хэдийгээр тэдний санаа оноо, сурсан судалсан зүйлс нь өөр өөр ч хүн төрөлхтний нийтлэг асуудал, оюун санааны тухайд нэгэн чигт хандаж байсан юм. Энэ нь хүн бүхэн дотроо сайн сайхны гэрэл цацруулдаг болохын жижигхэн баталгаа билээ. Бидний яриа олон сэдвийг хамарч байгаа тул бараг л асуултгүй хөвөрсөн юм. 

Гэрэл зургийг Г.Эрдэнэтуяа

        Зүүн гар талаас Д.Ухаанзаяа, Ч.Эрдэнэ, Н.Нагаанбуу

Т.Мандир: Хэлэхээс зовмоор юм, өөрөөрөө их бахархаж байна

 

Тангадын Мандир гэдэг нэрийг утга зохиолынхон андахгүй. Чухамдаа түүний “Саран зэв”, “Хорин нэгэн зул” гэдэг хоёр ном л түүнийг ийн танигдахад хүргэсэн хэрэг. Тиймдээ ч “Хорин нэгэн зул” ном дахин хэвлэгдсэн баярт мэдээг дуулаад түүнтэй уулзахаар болзсон юм. 22 жилийн өмнө 20 мянган хувь хэвлэгдсэн энэ ном одоо хуучин номын худалдаанд байхгүй. Тухайн үед Монгол хаадын хөргийг цоо шинээр зурсныг нь манай түүхчид олзуурхан хүлээн авч байжээ. Дандаа л хятад, өвөрмонгол уран бүтээлчид манай хаадын хөргийг бүтээдэг байх үед хэн ч харсан Монгол гэж хэлэх домогт баатруудын дүрийг бүтээсэнд нь тэр шүү дээ.

“Хорин нэгэн зул”-ын баатрууд бүгд л уужуухан байсныг бодохоор ингэж дүрсэлсэн Т.Мандир гуай ч гэсэн тийм байх гэж таамаглаж байв. Түүний зохиолын найруулга ямар гайхалтай болохыг мэдрэх тусам зүрхшээх сэтгэл аяндаа төрнө. Гэсэн ч тэр намайг тайвшруулах мэт аядуу зөөлөн ярьж байлаа. Бид түүний найзын эрхлэн гаргадаг “ТB долоо хоног” сэтгүүлийн байранд уулзсан юм.

Рожер Мур:Даниель Крэйг жинхэнэ алуурчин байжээ

 

 Жэймс Бонд цувралын 23 дугаар анги болох “Skyfall” үзэгчдийг шуугиулсан хэвээр байна. Уг кино анх 1962 онд дэлгэцнээ гарч байжээ. Тэгвэл Жэймс Бондын дүрийг долоон удаа бүтээсэн Рожер Мур саяхан “Пирс Морган”-ы ярилцлагын шоунд уригдсан байна.

               Үнэндээ Жэймс Бондын шүтэн бишрэгчид шинэ ангийн үйл явдлыг даган хуйларч, хуучин Бондууд энэ дүрийнхээ сүүдэр болж төгсдөг. Тухайлбал Шон Конори энэ сүүдрээс гарах гэж 10 жилийг зарцуулсан бол Тимоти Далтон, Рожер Мурын карьер кинотойгоо хамт дууссан юм. Гэсэн ч Рожер Мурыг харсан хэн боловч түүнийг Бонд л гэдэг. Тэр одоо 85 настай. 

Хурд

Үзэсгэлэнтэйг олж үзэж баймааж 

Үргэлж залуугаараа явна. 

Франц Кафка. 

Т.ТҮВШИНЖАРГАЛ: Тилда маягийн хүүхэлдэйг монголоор урладаг

Таны харж байгаа эдгээр хүүхэлдэйг урласан хүн бол Т.Түвшинжаргал. Яг л өөрийнхөө бүтээл шиг ган­ган, өхөөрдмөөр энэ эмэг­тэй цахим ертөнцөд “Гэгээн саран” урлантай. Эм­зүйч мэргэжилтэй тэрбээр Мэр­гэжлийн хяналтын  байгуул­лагад лабораторийн шинжээч. Хүүхэлдэйн урлалаас тэс өөр ажилтай хэдий ч ирээдүйд “Гэгээн саран” гэдэг урлантай болохыг мөрөөддөг. 

ФАНАТУУДЫН БАХАРХАЛ

 Хамгийн үнэнч шүтэн бишрэгчийг фанат гэдэг. Тэгвэл фанат гэдэг үг танд хэнийг санагдуулдаг вэ. Надад лав хамгийн түрүүнд Жимми Жамп, Кенан Кахил хоёр л санагдаад байна. Тэд энэ дэлхийн хамгийн алдартай шүтэн бишрэгчид. Магадгүй тэднийг дурлалдаа үнэнч хүмүүс гээд хэлчихэж болох юм. Шүүмжлэгчид энэ тухайд, “Эхлээд тэднийг хүчтэй дурлал нь галзуу зүйл хийхэд хүргэдэг. Харин дараа нь тэд нэр хүндээ батлахын тулд жинхэнэ фанат гэдгээ хадгалан үлддэг” хэмээн бичдэг юм. Энэ дүгнэлт ортой ч байж мэднэ. Уншигч танд хамгийн алдартай хоёр фанатын тухай сонирхуулья. Дэлхий даяарших тусам фанатуудын эгнээ тэлж буй. Гэхдээ одоохондоо хэн ч тэдэн шиг алдартай болж чадаагүй байна.

Б.СУВД: БИ БҮХНИЙГ ТӨГС РҮҮ ОЙРТУУЛАХ ГЭЖ ХИЧЭЭДЭГ

 

 

Бүхий л цаг үеийн янз донжийг хувцас загвар бэлхнээ илтгэнэ. Тиймдээ ч аль ч газрын соёл иргэнш лийн түүхийг бүтээж буй хамгийн “тод өнгө”-ийг хувцас загвар гээд хэлчи хэж болох байх. Тэгвэл өнөөдөр бидний хэд нь хувцас загварт гүн гүнзгий дурлаж, хэд нь өнөөгийн Монголын загва рын ертөнцийн ирээдүйг сэтгэж, даавуунд шингэн үлдэх гоц түүхийг өөрийн гараар шаглаж суугаа бол. Энгийн атлаа чухалд тооцогдох энэ л бодол маань намайг “Бямбын ярилцлага”-ын зочин руу хөтөлсөн юм. Тэрбээр “Монгол костюмс”-ын захирал, Үндэстний хувцас суд лалын академийн тэргүүн доктор, профессор, Монгол Улсын шилдэг зохион бүтээгч Б.Сувд юм. Түүнийг би энэ цаг үеийн уран үйлчдийн нэг гэдгийг бахархалтайгаар хэлж чадах байна. Номын дэлгүүрт саатахдаа мон гол, англи хэл дээрх “Mongol costumes” номыг сөхөж үзсэн хүн бүхэн надтай санал нийлнэ гэдэгт итгэлтэй байна.

Нислэг

Цагаан, цагаан. Бас дахиад л цагаан. Нэлийсэн их гуниг. Өвөл. Цан савссан гудамжууд, цасыг ханз татан хаясан гутлын мөрүүд. Өвөл. Хамгийн гунигтай дууг өвөл дуулж, хамгийн халуун амьсгалыг өвөл л би мэдэрдэгсэн. Бодолд минь л эгшиглэх ганцхан аялгууг бодит болгож чадаагүй хүн төрөлхтөн миний тэсвэрлэдэгг үй тэсгим хүйтнээр даарахыг мэдэлг үй алхахыг өдөр бүхэн харах минь хачин аймаар мэдрэмж юм. Сүүдэр мэт гэтэн яваа энэ мэдрэмждээ дург үйлхэн гэртээ бүгэх минь олширсоор л... Бишрэн шүтэх донг минь даанч ихээр сэдрээдэг энэ улирал намайг өөр өөс минь хөндийрүүлэх хүчирхийлэгч юм. Бас бодит үнэнийг дэлгэн үзүүлэх тайз. Энэ тайзнаас би өөрийг өө үзээд, бусдыг үнэлмээр болдог.

 

Монгол хэвлэлд ярилцлага өгнө гэж төсөөлж ч байсангүй

Канад улсад “Монгол” нэртэй хамтлаг бий. Нэрийг нь сонссон монголчууд тэднийг  сонирхохгүй өнгөрөөнө гэж үгүй. Би ч гэсэн энэ жишгээр л тэдний уран бүтээлтэй танилцсан юм. Фолк рок урсгалаар уран бүтээл туурвидаг энэ хамтлагийн дуу монголын аялгууг санагдуулахгүй. Гэхдээ цэвэр гаднын аялгуу биш. Дууг нь сонсох тусам хэчнээн хүчирхэг болохыг нь улам улмаар мэдэрнэ. Ерөөс л дууг сонсож байж л та миний хэлэх гэснийг ойлгох байх. Учир нь бидний мэдэх фолк рок хамтлаг “Алтан ураг”, “Хөсөгтөн” хамтлагийн дуунуудтай яалт ч үгүй холбоотой. Харин “Монгол” хамтлагийн зарим дуунд манай үндэсний аялгууг хэт европжуулжээ. Зарим дуу нь фолк мелодит төрлийг агуулсан байхад зарим нь тал газарт нүргэлэх хүчит хэмнэл шиг аж.

УЛСЫН АСРАМЖИЙН ГАЗАР ДАХЬ ЖҮЖИГЧИЛСЭН ТОГЛОЛТ

УИХ-ын гишүүн З.Баянсэлэнгэ, Л.Эрдэнэчимэг болон Хүн амын хөгжил, нийгмийн хамгааллын яамны Ахмад настан хариуцсан мэргэжилтэн М.Балжмаа, Эрүүл мэндийн яамны Эмнэлгийн тусламж бодлого зохицуулалтын хэлтсийн дарга Д.Мөнхбат нар сэтгүүлчдийн хамт Төв аймгийн Батсүмбэр сумын Баянголын аманд байрлах Улсын асрамжийн газарт зочиллоо.

Уг нь хэл чимээгүй очиж, тус асрамжийн газрын бодит байдалтай танилцахаар зэхсэн юм. Гэсэн ч Асрамжийн газрын удирдлагууд аль хэдийнэ мэдээ авчихаад, бэлдэцгээж байгаа сураг дуулдсан. Тэнд очиход үнэхээр бэлтгэл сайтай байлаа. Эмч нь цоо шинэ цагаан кет өмссөнөөс эхлээд гадаах гутал арчих төмрийн будаг нь ч хатаагүй байлаа. Өнгөрсөн жил хэсэг хамтарч бүх цонхыг нь вакуум болгосон, халаалт сайтай тул маш дулаахан байсан.

Ер нь ажиглах юм бол бүгд л дэг журам, дэс дараатай. өндөр настан Өвөө, эмээ нар байдгаараа инээгээд л, явсан газар бүрт асрагчид дагаад л. Өлөн хиртэй хувцас өмссөн настан тоотой хэд байх бөгөөд эмч, нарынхаа царайг хармагцаа л байдгаараа инээгээд байх аж. Тэр олон бүгд л, “өө сайхан байна”, “даргыг маань бид нартай үлдээж өгөөч” гэсэн жижүүрийн хоёр үгтэй угтана. Удахгүй захирал Цэндсүрэн нь тэтгэвэрт гарах гэж байгаа юм билээ л дээ.

Д.ГАН-ОЧИР: БИД ЧИНЬ МӨНХИЙН ГЭРИЙН ДААЛГАВАРТАЙ ХҮМҮҮС

Хааяа би цонх налж суугаад 

“Бүтэн сарны дор чамтайгаа 

Бүрэн сарны дор зүүдтэйгээ”... гээд л дуулдаг юм. Энэ дууных нь төлөө “Камертон” хамтлагт талархдаг хэдий ч үгийг нь бичсэн Д.ГанОчир ахыг огт дурсаж байгаагүй билээ. Харин саяхан түүний цуглуулга бүхий “Есенин Монголд” нэртэй ном хэвлэгдэхэд бид уулзсан юм. Уулзмагцаа уран бүтээлээсээ бэлэглэж, чихрээр дайлж суусан энэ ах дуу хуураар хөглөгдөж, тэр л хөгөнд жаргаж амьдардаг нэгэн аж. Түүний хөгжимд дурласан сэтгэлийг хэмжинэ гэвэл үе үеийн хит дуунуудыг нь санах хэрэгтэй байх. Бидний одоо хэр нь дуулсаар байгаа “Цамцаа тайл”, “Харууслын аяз”, “Зүүдэнд ирэх жаргал”, “Дурлалд би яараагүй”, “Би гэртээ”, “Чи надаас холдоо юу” гээд л олон сайхан дуунаас гадна “Гоо амраг”, “Манан”, “Нууц товчоо мину” зэрэг одоогийн хитүүд ч түүний сэтгэл нэвт үнэртэх бүтээл нь юм.

МИНИЙ АЖИЛ-ЦАГ ХУГАЦААГААР АЯЛАХ“тийз”

 Солонгос гэрийн эзэгтэй нарын дунд саван, шампуниас өгсүүлээд гоо сайхны бүхий л бүтээгдэхүүнээ өөрсдөө “найруулах” моод дэлгэрч бай­гаа. Ярилцлагын маань эзэн эмэгтэй ч бас ийм хообийтой. Уг нь энэ тухай л сонсох гэж би түүнтэй уулзсан юм. Нэлээд удаан ярилцсаны дараа түүнийг хүн судлал-антрополо­гийн салбарын хүн болохыг  нь мэд­сэн юм. Тэрбээр ясны генетик суд­лалаар Монголдоо анхдагч хэмээн бичигдэх “эрх”-тэй нэгэн аж. Учир нь манай хүн судлалын салбарт “яс судлаач” нэгээхэн ч үгүй билээ. Тиймээс миний танд танил­цуу­лах гэж буй хүн “Монголын гэгээ” байх учир¬тай. Түүнийг Гаваачимэдийн Лхагвасүрэн гэдэг.
    Бидний яриа өөр хоорондоо адилгүй хоёр сэдэвт хуваагдах тул мэр­гэн уншигч Та бүү төөрөлдөөрэй.

Б.АМАРСАЙХАН: 20 ЖИЛИЙН ӨМНӨХ МӨРӨӨДӨЛ ДОТОР МИНЬ ЧИ СУУЖ БАЙНА

 

Нүүр ам судлал, тэр дундаа шүд ний салбарт хүч сорьсон мянган хүнээс хэд нь “шүд”-ээр овоглож яваа бол. Бас манай шүдний эмч нараас хэн нь Азид таниг даж, дэлхийн дайнд мөрөөдөж байгаа вэ гэдгийг та бодож байв уу. Бямбын ярилцлагын маань эзэн намайг ийм бодолд хөтөлсөн юм. Түүнийг Б.Амарсайхан гэдэг. ЭМЯ-ны нүүр амны ерөнхий мэргэжилтэн, Нүүр ам судлалын сургуулийн захирал гэхээс илүүтэй Азийн нүүр амны урьдчилан сэргийлэх академийн ерөнхийлөгч хэмээх алба нь сонирхлыг минь эрхгүй татлаа. Тэрбээр Монголдоо хамгийн томд тооцогдох Нүүр ам судлалын эмнэлэг-сургуулийг байгуулсан юм. Энэ эмнэлгийн дөрвөн давхар улбар байшин шүдэнд зориулсан бүхий л тоног төхөөрөмжөөр өвч “хуяглажээ”. Бид түүний музей мэт өрөөнд уулзлаа. Энд тэндгүй өргөмжлөл, диплом өрсөн ажлын өрөөнд нь.

Төсөөллөөс алсарсан ӨНГӨТ АМТ

  

Бямбын ярилцлагын маань зочин О.Мөнхбаяр хэмээх бартэндэр залуу. Түүний бэлтгэсэн коктэйлийг амталж үзээд төрсөн сэтгэгдэл маань энэхүү гарчиг юм. Гааны ногоон өнгөтэйгээ харьцуулахад дэндүү халуун, солонгон өнгөтэйгээ зүйрлэмгүй исгэлэн амт түүнийг илэрхийлж үл чадна. Уг нь түүнтэй уулзахаасаа өмнө би маш олон төрлийн коктейльний амтыг мэддэг байлаа. Өнгийг нь ч мөн адил. Харин дараа нь амт бүрийг хүн хүний гарын амтаар “хувиргаж” болохыг анзаарсан юм.

Өөрийгөө дуу цөөтэй гэж тодорхойлсон тэрбээр үнэндээ их яриа хүн байлаа. Магад тэр энэ ажлынхаа нөлөөгөөр бусадтай харилцах урлагт ийнхүү суралцсанаа өөрөө ч анзаараагүй байж мэднэ. Бидний яриа цэнгээний газрын намуухан хөгжимтэй хамт үргэлжиллээ.

 

Ц.Зэсэнхүү: Хүсэл, шунал, дурлал гэрлэх шалтгаан биш

Хонконгийн тэргүүн баяны нэг болох Сесиль Чао өөрийн үзэсгэлэнт охинтой гэрлэх “танихгүй” эрд 65 сая доллар өгөхөө амлажээ. Орон орны ганц бие эрчүүдийг догдлуулсан энэ этгээд зар Хонконгийг зорих эрэгтэй жуулчдын тоог гэрлийн хурдаар өсөж байгаа. 

75 настай Сесиль Чао охиноо нөхөрт гаргахыг хүсэж байгаагаа ийнхүү илэрхийлсэн ч охин нь одоогоор хэний ч гэрлэх саналд зөвшөөрсөн хариу өгөөгүй байгаа гэнэ. Энэ тухай уншаад гэрлэлт болоод хосуудын харилцааны талаар сэтгэлзүйчтэй ярилцахаар боллоо.

“Хайр ба би” номоо 3000 хувь борлуулж орчуулгын бус сэтгэлзүйн бүтээлийн орон зайг бий болгосон Ц.Зэсэнхүү хэмээх энэ сэтгэлзүйч “Амьдралынхаа туршид сэтгэлзүйч болоход бэлтгэгдсэн гэдгээ сүүлд мэдсэн” гэж ярих бөгөөд сүүлийн 10 жилийг сэтгэл судлалын чиглэлээр сурахад зарцуулжээ. Бидний яриа түүний судалгаан дээр түшиглэсэн билээ.

“Монгол хаадын мөр үлдсэн газар бүрт очно”

Хэдэн жилийн өмнө юм дээ, “Тархан суурьсшсан монголчууд”  хэмээх нэвтрүүлгийг үзээд, нэг их догдолж билээ. Тухайн үед 800 жилийн тэртээх он тоололд элэг нэгтнүүдээсээ тасарч, хилийн чинадад зутруухан аж төрж буй ядруухан монголчуудынхаа тухай телевизийн дэлгэцээр үзэж суухдаа нулимс унагасан над шиг хүн олон байх. Учир нь өвөг дээдэс маань 800 жилийн тэртээ 40 гаруй улсыг (багаар бодоход 40 сая гаруй хавтгай дөрвөлжин газарj ) захирч, нийгэм соёлын эргэлт шинэчлэлүүдийг хийж байжээ. Гэсэн ч тэднээс үлдсэн үр ач, хүүхдүүд нь өдгөө бууриа сэлгэлгүй цус нэгтнүүдээ дурссаар л суудаг аж. Тархан суурьшсан монголчууд хэмээн нэрлэгдэх эдгээр хүмүүс цагаан сараараа бидний л тухай ярьж, “Тэнгэрийн монголчууд” (тэд биднийг тэнгэрийн монголчууд гэдэг) өдий хэр нь морио унаж, байлдан дагууллаа үргэлжлүүлсээр яваа хэмээн төсөөлдөг юм билээ.

Уучлал

Уучлал. Зөвхөн энэ үг биднийг сэтгэлд хургах үл мэдэгхэн шаналлаас аврах шидтэй. Хэн нэгнээс уучлал гуйж зүрхлээгүй бол “Thousand words” буюу “1000 үг” киног заавал үзэх ёстой киноныхоо тоонд нэмээрэй. Бидний амьд рал 1000 үгээр хэмжигдэх цагт хэн нэгнийг уучилж байгаагаа илэрхий лэх хэдхэн үг л хамгийн үнэтэй гэдгийг ойлгож байгаа залуугийн тухай энэ кинонд өгүүлнэ. Намайг өөрт минь илчилсэн гол дүрийн залуу үгээ “хэмнэж”, яриагаа цэнэхдээ уучлалын тухай санаа ч үгүй байлаа. Тэр хэн нэгнийг уучилж чадаагүй болохоороо л сэтгэлдээ бөөн уйтгар “үрслүүлчихээд”, түүнийгээ цаг ямагт “тордож” байжээ. Хэдий оройтсон ч уучлал гэдэг бүхнийг шинээр эхлүүлэх хүчтэй аж.

Чамайгаа санаж байна, найз минь

 Тэр нэгэн хүнийг маш их санаж байна. Яагаад холдсоноо мэдэхгүй ч гэлээ хамтдаа байсан үеийг нэхэн санахад цээжинд минь хургасан хөндүүр тодорно. Ойр дотны хэн нэгний хар хөдөлмөөр ийм үгс найзыгаа санаж буй сэтгэлийн минь илэрхийлэл юм. Амьдралын нарийхан утсан дээр тэнцвэрээ олж ядан яваа бид бүхэн үнэт зүйлсээ үл тоон орхих нь бий. Би ч бас энэ л жимээр алхахдаа анд нөхдөөсөө холдож байгаагаа нэг их юманд бодож байсангүй. Найз л юм бол хүрээд ирнэ гэсэн итгэл, амьдралаа цэгцэлчихээд нэг мөсөн уучлалт гуйна гэдэг гэнэн бодол л биднийг хайртай хүмүүсээс минь хөндийрүүлсээр байдаг бололтой. Уулзаагүй удлаа гэдэг үг хэдхэн жилийн түүхтэй андын холбоог минь улам ч жижигрүүлнэ. Бусдынх шиг хар багын найз гэж гайхуулан хэлэх зүйлгүй ч гэлээ түүнийгээ би дандаа л сайн найз минь хэмээн санаж явдаг юм. Хэчнээн их үгүйлж байгаагаа өөрөөсөө нуух гээд чадаагүй үнэн минь намайг сүүлийн нэг сарын дотор л бүрэн нэгжиж дууслаа. Тийм ээ, би найзыгаа маш их санаж байна.

Х.Болорбат: Надад өдөөгч хэрэгтэй байна

ШАГНАЛ ГЭДЭГ ЧИНЬ МОЛИГО ШҮҮ ДЭЭ

 

 Өнөөдрийн зочин маань Монгол Улсын урлагийн гавьяат зүтгэлтэн Пунцагнамжилын Балдандорж. 85 настай зураачийг Зураг урлалын хорооны анхны долоогийн нэг гэдгээр нь таних хүн олон. Өдий хэр нь зурсаар суудаг энэ хүн нэгэнтээ “Хүн хөгшрөхөөрөө мартагддаг талтай” хэмээн санаашрангуй хэлсэн. Энэ үгийг нь гэнэтхэн санаад, түүнтэй уулзахаар очсон юм. Учир нь тэр огт мартагдаагүй хүн юм.

Наснаасаа ч залуу харагддаг, ярьж байгаа нь эмх цэгцтэй энэ хүний бүтээлийг үзвэл урлаг яагаад нийгмийн толь байдгийг харж болно. Учир нь 1990 оны Улаанбаатар яг л тэр цаг үед амьдарч байсан хүмүүсийн сэтгэлд үлдсэн нийслэл хэвээрээ уран зурагт буусан ч шинэ үеийнхний хувьд огт танихгүй жижигхэн суурин шиг харагдана. Энэ бол уран зургаар илэрхийлсэн их түүх юм.

Эмэгтэйчүүд халуун гартай учраас сүши хийдэггүй

 

 Далайн гаралтай хүнсний бүтээгдэхүүнээс хамгийн үзэмжтэй, амттай нь сүши гэлцдэг. Түүхий загасыг манайхан нэг их ойшоодоггүй боловч нэг л удаа амсаад үзчихвэл дахин идэхийг хүсдэг тийм этгээд, дулаан амт түүнд бий. Тэгвэл энэ амтыг монголчуудад мэдрүүлдэг нэгэн тогоочтой уулзлаа.Энэ бол хэд хэдэн телевизийн “Өглөө” хөтөлбөрийн зочин Ц.Мэнджаргал. “Цуяа” рестораны тогооч тэрбээр япон үндэсний хоолыг Америкт хийж сурсан гэдэг. Ингэхдээ арваад жилийг зарцуулжээ. Бидний ярилцлага хөгжилтэй эхэллээ.

Б.Мөнгөн-Өлзий: Урлагийнхан тэтгэвэрт гараад өвөрмонголд багшилдаг болж

Хээ угалз бүхий цагаан торгон дээлэн дээрээ урт хар үсээ задгайлсан энэ хүн өнөөдрийн маань зочин. Нүднээ үл үзэгдэх хөгжим хэмээх гайхамшгийг өөрийн үзэмжээр бүтээдэг энэ хүний гарт байгаа нарийхан саваа шидэт дохиур мэт санагдах үе олон. Ийм л торгон мэдрэмжийг хүмүүст өгч чаддаг энэ хүн бол Дорноговь аймгийн “Саран хөхөө” театрын удирдаач, хөгжмийн зохиолч Б.Мөнгөн-Өлзий. 

 

хог биш, бидний сэтгэлгээ бохир

Хог хаясан хүнийг “Та юмаа унагаачихлаа” гэдэг үгээр ичээж байя гэж цахим ертөнцийнхөн “тохиролцсон” билээ. Энэ сайхан уриалгыг дэмжиж, хог хаяж буй хүмүүст дамжуулахад муухай харах хүн олон байлаа. Бас “Уучлаарай” гэж хэлээд хогоо авч явах хүн ч олон таарсан шүү. Харин нэг удаа халааснаасаа цаас цувуулан хаяж байгаа хүнд энэ үгээ хэлээд, төсөөлмөөргүй хариу сонсдог юм байна. “Чамд хэрэгтэй бол түүгээд ав л даа” гэж хэлсэн тэр хүнийг хараад үнэхээр цочирдох шиг боллоо.

Тэгээд л хог хаягдал ил задгай бөөгнөрч байгаа нь хогийн сав байхгүйгийнх биш, сэтгэлгээний дутагдал болохыг бага зэрэг гадарласан юм. Манай нийслэлд хогийн сав нэг их байдаггүй нь үнэн. Энэ үнэнийг батлахын тулд зургаадугаар сарын нэгнийг онцолж болно. Өмнөх жилүүдийн энэ өдөр Сүхбаатарын талбай хогондоо дарагдан өнжиж байгааг бүгд л харсан. Гэсэн ч энэ жил ахиухан хогийн сав байрлуулчихаагүй нь яах аргагүй Нийслэлийн хот тохижуулах газрын буруу. Иймэрхүү алдааг манайхан өлгөж авахдаа гаргууд тул өөрсдийн хаясан хогийг хүнийх юм шиг л ярьдаг билээ. Тэгэхээр байнга л хогийн савгүйгээр шалтаглан гудамжинд хог тарьж байгаа иргэд бид хогоо “халааслахад” суралцах хэрэгтэй юм шиг ээ.

Хотын соёлт иргэн гэж боддог, ярьдаг хэрнээ самрын ясыг нирхийтэл асгаж, машиныхаа цонхоор цаас чулуудсан хэвээр байвал юу ч өөрчлөгдөхгүй. Адаглаад л орон нутгаас шилжин ирж буй оюутнуудад энэ зан халдах байлгүй. Гаднын зарим оронд аялж явахад уугаад дууссан ундааны лааз, бананы хальсаа ч хаяж зүрхлэлгүй бариад алхах үе бидэнд бий. Газарт нэг ч цаасны тасархай үзэгдэхгүй болоод л тэр. Харин манайд бол гаднынхан байнга л хог хаяж харагдах нь тоогүй. Гэсэн ч энэ бүхэн бидний л тэдэнд үзүүлсэн үлгэр дуурайл юм хойно, хэлээ хазаад л өнгөрөхөөс яалтай. 

Нийслэлийн иргэд бид л хотдоо өөриймсөг хандах нь чухал. Ийм хандлага л биднийг хоггүй гудамжинд хүргэнэ.

Нулимсны давсыг хүнсэнд хэрэглэдэг болжээ

 

Лондоны нэгэн дэлгүүр хүний нулимснаас давс гарган авч, худалдах болжээ. Лавандагийн зөөлөн үнэртэй энэхүү этгээд бүтээгдэхүүн таван төрлийн найрлагатай. Эдгээр нь баяр хөөр, уур хилэн, гомдол харуусал, найтаалгах болон сонгины үйрмэгийн нөлөөгөөр унагасан нулимс гэдгээрээ ялгаатай.

Төөнөгөө

Эрдэнэт хотод огт хөгширдөггүй нэгэн хүн бий. Бүрх малгай духдуулж, байдгаараа инээж суудаг тэр хүнийг Төөнөгөө гэдэг. Тэндхийн найман настай балчраас наян настай буурай хүртэл түүнийг танина. Таних танихдаа, хүндлэн дууддаг. Зарим нь түүний нэрийг өөрөөс нь өмнө байсан юм шиг танил, дотно санагддаг ч гэдэг. Харин залуучууд түүний нэрийг янз бүрийн зүйрлэлдээ ашиглана. Төөнөгөөтөх, Төөнөгөө шиг гээд л... Тэр ийм л алдартай нэгэн билээ. Эрдэнэт хотынхон өдийг хүртэл Төөнөгөөг өрөвдөн хайрлаж, өмчилсөөр байгаагийн учир юу юм бүү мэд. Зүгээр л Төөнөгөө үл мэдэх нэгэн дохиогоор энэ хотын бүх хүмүүсийн хүндлэлийг хүлээдэг юм. Хүмүүсийн яриаг сонсоход, “Төөнөгөөд мөнгө өгвөл үржинэ”, “Төөнөгөөд хоол авч өгвөл буян арвижна” гэж бэлгэшээдэг нь илт. Тэр ч бүү хэл цайны газрын ажилчид Төөнөгөөг орж ирсэн өдөр орлого их ордог хэмээн байнга л хоолныхоо дээжээс өгнө.

Ч.АЛТАНСҮХ: ХҮҮХДИЙН ДУУ ЦАГ ҮЕЭ ДАГАН ШИНЭЧЛЭГДЭХ ЁСТОЙ

“Би хүүхдийн 200 орчим дуу зохиосноос 30 нь хит болсон” гэж ярих эрхмийг Ч.Алтансүх гэдэг. Сонгинохайрхан дүүргийн 26 дугаар цэцэрлэгийн дуу хөгжмийн багш түүнийг тус дүүргийн урлагийн үзлэгийн “бамбай” ч гэж хэлж болно. Үнэндээ манай хүүхдийн дуунуудыг бүгдийг нь нилүүлээд ч 200 хүрэхгүй гэж ярих хүн бий. Гэтэл ачир дээрээ бид хүүхдийн дуунд нэг их анхаарал хандуулдаггүй бололтой. Харин Алтансүх багшийн хэлснээр одоо болтол хүүхдэдээ “Маамуу нааш ир”, “Жижигхэн гацуурхан”, “Чигчийхэн чинээ биш ээ” дууг зааж өгч байгаа томчууд маань бяцхан үрсээ шинэ хэмнэлд татагдаж байгааг тэр бүр анзаардаггүй гэнэ. Түүний хэлсэн үгийг батлах гэсэн мэт “Рок жимс” хамтлагийн хүүхдүүд бидэнд “Гараа угаая” дууг жинхэнэ рок, попын хэмнэлээр дуулж үзүүллээ. Өхөөрдөм жаахан хүүхдүүд дуу бүхнээ хөдөлгөөнтэй нь хамт цээжилсэн нь үнэхээр сэтгэл хөдлөм байсан шүү. 

РОК ПОПЫН НАМУУХАН ЭГШИГ

     
Огт өөрчлөгддөггүй хүн байх юм аа. Байдраг надад тэгж л санагддаг. Арваадхан насандаа харж байсан Байдраг ахын төрх энэ олон жилийн туршид огтхон ч хувираагүй мэт. Намирсан урт үс, хар хүрэм, бариу өмд, мөнгөн гинж нь цаанаа л нэг донжтой. Тэгсэн хэрнээ даруухан. Магадгүй хэт даруу. Гэсэн ч энэ байдал нь түүний өвөрмөц хүн болохыг нууж үл чадна. Хурц, бардам байдал “ханхалсан” энэ хүний харц гал цогоор дүүрэн байдаг. Гэхдээ хоолой нь нэг л намуухан. Яг л “Нар ойрхон жаргадаг”, “Үл таних эмэгтэй”, “Чамайг хайраар дутаалуу” дууны аялгуунд тэр өөрийгөө шингээсэн мэт. Ярилцаж байхдаа тэр нөгөө л янзаараа миний өөдөөс харан сууна. Томоотой, яриасаг энэ хүн тайван хэрнээ тод нэгэн аж. “Чингис хаан” хамтлагт 14 жил зүтгэсэн түүнтэй Эрдэнэт хотод хийж буй тоглолтынх нь үеэр уулзсан юм. 

Н.ТУНГАЛАГ: Дэлхийн одон орон судлалын анхны төвүүдийг монгол хаад байгуулсан

Сансарт хог хаягдал олширсноор, хиймэл дагуулууд аюулд орлоо гэсэн мэдээ дэлхий дахиныг түгшээж байна. Одоогийн байдлаар дэлхий орчмын тойрог замд бүртгэлтэй 17 мянган объект яваа. Тэдгээрийн хэдхэн хувь нь л идэвхтэй ажиллаж буй аппаратууд. Харин бусад нь сансрын хог хаягдал юм. НАСАгийн тооцоогоор хамгийн жижиг 10 см хүртэлх хэмжээний хаягдлыг оролцуулбал 28 мянга орчим хог хаягдал сансарт нисэж яваа аж. Энэ сэдвийн хүрээнд ШУАийн Одон орон, геофизикийн судалгааны төв (ООГСТ)-ийн эрдэм шинжилгээний ахлах ажилтан, байгалийн ухааны доктор Намхайн Тунгалагтай ярилцлаа.

ГАЗРЫН АЛБА БОГД ХААНЫ МУЗЕЙГ ДЭЭРЭМДЛЭЭ

Зуун жилийн өмнөх арванхоёрдугаар сарын 29-нд монголчууд Манж гүр нээс салж, тусгаар тогтносноо дэлхий дахинд зарлаж, VIII Богдыг Монгол Улсын эзэн хаанаар өргөмжилсөн түүхтэй. Монгол төр, шашныг хослон баригч наймдугаар Богд Жавзандамбын Дэнчин галбын хэрмэн дэх шар ордон шатсан тул Туул голын хөвөөнд ногоон ордны уран барилгын цогцолбор сүндэрлүүлсэн гэдэг. Билгийг хөгжүүлэн бадруулагч эл сүмийг 1893 оноос эхлэн 13 жил барьсан бөгөөд 1926 оноос эхлэн музей болгожээ. Гэтэл энэ түүхт газрын дэргэд авто зам тавьж, зочид буудал барихаар болоод байна.

Гемофильтэй хүүхдүүдэд АЛБАН ТООТ БИШ ЭМ ХЭРЭГТЭЙ

Гемофиль өвчинтэй тэмцэх дэлхийн өдөр тохиолоо. Энэ өдөр дэлхий нийтээрээ уг өвчнөөр өвчилсөн хүмүүст зориулан цусаа хандивладаг бол манайд огтхон ч сураг ажиг алга. Монголын гемофилийн холбооныхон ЭМЯ-ны сайдад тус өвчинд зориулсан “Рекомбинант фактор” нэртэй тариа оруулж ирэх хүсэлт бүхий өргөх бичиг өгөх гээд чадсангүй. Дэлхий дахинд ердөө 300 мянга орчим хүн энэ өвчинд нэрвэгдсэн хэдийнэ дэлхий нийтийн анхаарлыг татах болсон.

Цусны хүнд хэлбэрийн гемофиль өвчнөөр өвчилсөн хүүхдүүдийн бие махбодид цус бүлэгнэлтийн фактор хэмээх уурагт бодис огт нийлэгждэггүй учир уурагт бодисын байнгын дутагдалд орж, улмаар дотогш гадагшаа их хэмжээний цус алддаг. Хамгийн аюултай нь эдгээр хүүхэд байнга цус харвадгаас хөл, гар болон тул гуур эрхтэнүүд нь саажиж эхэлдэг байна. Тэдний амьдрал ихэнхдээ эмгэнэлтэйгээр төгсдөг бөгөөд зөвхөн тариагаар “хооллож” амьдрах нь бий.

АЙДСЫН ДАРААХ ГҮН ТАЙВШРАЛ

 “Silent Hill” буюу “Чимээгүй толгод” киног мэдэхг үй хүн үгүй. Энэ киноны зохиол гайхамшигтай боловч хөгжмийн зохиол нь киног амь оруулсан. Зохиолоо гүйцэхээр кино үгүй гэлцдэг. Харин “Чимээгүй толгод” бол сэтгэл зүйд хүчтэй нөлөөлсөн жинхэнэ кино. Цочиж, сандрах юу ч үгүй боловч энэ киног үзсэний дараа эргэн тойрон дахь нам гүм байдал айдас төрүүлнэ. Тэр ч бүү хэл чимээ шуугианаас ч жийрхмээр болно. Тэгвэл энэ л “хүнд” мэдрэмжийг энэ киноны хөгжмөөс дангаар нь мэдэрч болж байна билээ. Чихэвчээ эцэст нь тулгаад “Silent Hill” киноны дуунуудыг цувуулан сонс. Дөчин хоёр дуутай энэ листнээс “Room of Angel” буюу “Сахиусан тэнгэрийн өрөө” дууг нь онцлох байна. Тэгээд миний юу хэлэх гээд байгааг та мэдэрнэ. Байн байн эргэж хармаар эсвэл нүдээ тас аниад юу ч бодолгүй алхаад баймаар тийм этгээд сэрэл асна. Тийм ээ, энэ бол айдас. Айдсаас таашаал авна гэж үгүй. Харин айдсын дараах тайвшрал жинхэнэ “сул” амьсгалын амтыг мэдрүүлнэ.

ҮНЭМШИЛ

• Электрон хувилбар

Хүмүүс үзсэн, дуулснаараа амьдралыг хэмждэг. Амтыг ч мөн адил. Энэ тухай “Бидэнд тохиолдох үйл явдал, түүнд хандах хандлага бүхэн тэр чигээрээ итгэл үнэмшлээс хамаарах нь сэтгэлгээний зүй тогтол” хэмээн Күнз хэлжээ. Үүнтэй холбогдуулан итгэл үнэмшлийг чу хал хэрэгцээ, хүн бүрт байх ёстой үндсэн ухагдахуун гэж ойлгож болмоор. Тухайлбал, Европын зарим эм нэлгүүд шашин шүтдэггүй эмчийг ажилд авдаггүй. Учир нь ямар нэгэн зүйлд чин сэтгэлээсээ сүжиглэдэг баймааж сая хүний амийг аврахын төлөө бүхнээ зориулах зоригтой болдог санж. Хэдийгээр ялгаварлан үзэх үзэл бүхий энэ журам Үндсэн хуульд харшлах хэдий ч өвчтөнүүд шүтлэгтэй эмчийг сонгох нь элбэг.

Шүлхийгүй бүс нутгаар зарлуулахаар хүсэлтээ илгээжээ

Манай улс баруун бүсийн долоон аймгаа малын гоц халдварт шүлхий өвчингүй болгохоор гурван жил гаруй ажиллаж байна. Шүлхийн халдваргүй баруун бүс нутгийг Тайван бүс нутаг хэмээн зарласан тохиолдолд малын гаралтай бүтээг дэхүүн, түүхий эдээ экспортлох боломжтой болно. Ингэснээр мал аж ахуй болон үндэсний үйлдвэрлэлд том гарц нээгдэх юм. Дэлхийн мал амьтны эрүүл мэндийн байгууллага (ДМАЭМБ) руу тус бүс нутгийг Тайван бус бүсээр бүртгүүлэх хүсэлтээ саяхан явуулжээ. Энэ талаар ХХААХҮЯ-ны Мал эмнэлэг, үржлийн газрын мэргэжилтэн Н.Цолмонгоос тодруулав.

ХҮЛЭЭЛТ

Бямбын зурвас

• Электрон хувилбар

Маргаашийн нар мандахыг, өнөө шөнийн зүүдэнд эмээ минь ирж уулзахыг, өчигдрийн алдаа минь хүмүүсийн бодлоос арчигдахыг, сэтгэлийн минь хөндүүр арилж дуусахыг... Бас аль ч юм улиралд, нэ гэн шинэ сэрэл цээжин дотор асахыг би хүлээдэг. Магад би юм бүх нийг хүлээдэг. Хэзээ ч бүтэхгүйг нь мэддэг зүйлсээ ч гэсэн амьсгал даран хүлээсээр байгаа. Тэр л хүлээлт бүх нийг үл тоон урагшилсаар байх эр зориг минь юм. Магад алдаа минь юм.

“БУРХАН ӨРШӨӨГ” КИНО ИНЭЭЛГЭЭГҮЙ Ч, ЭМГЭНЭЛ ТӨРҮҮЛЛЭЭ

Гэхдээ энэ эмгэнэл бол уран бүтээлчдийн бидэнд хүргэхийг зорьсон тэр эмгэнэл биш. Монголын кино урлагийг үнэгүйдүүлж буй шинэ үеийн уран бүтээлчдээс эмээх эмзэглэл бүхий эмгэнэл.

Ц.Санчир: 365 хоногийг монголын одон орон судлалын төвд судлан тогтоосон

2012-02-13 15:23:29

  http://mongolnews.mn/i/27939

“Өнөөдөр”-ийн маань зочин тайрмал үстэй, инээмсгэлсэн эгч. Нүднийх нь галыг үзвэл, бодлыг нь унших гэсэн хүсэл төрнө. Би лав түүний харцнаас оньсыг нь тайлмаар гэрэлтсэн мөрөөдөл, урам зориг олж үзсэн билээ. Магад энэ мөрөөдөл нь элэг нэгтнээ нэгтгэх Чингис хааны маань хүслийн бас нэгэн үргэжлэл байх. Эв энгийн харагддаг энэ эгчийн 10 жилийн туршид хийсэн судалгааг би шимтэн үздэг. Түүхийн тасарсан хэлхээг сэргээх гэж яваа энэ эгч Монгол нутгийн элгэн дээр төрж өсөж, энэ их түүхийг “биднийх” гэж өмчлөх эрхээ хувь тавилан гэж ярьдаг.  Энэ бол Ц.Санчир. Нийтийн мэддэгээр  TASAM буюу “Тархан суурьшсан монголчууд” ТББ-ын захирал. Бид Сансар дахь “Wendy coffee”-д уулзаж ийнхүү ярилцлаа.